3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Instrumentele analyse    O.O. heeft componenten: Neen Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30057 Academiejaar: 2009-2010 Type: kern Niveau: uitdiepend Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: Periode 7 Aantal studiepunten: 8 Wegingscoëfficient: 8 Totaal aantal contacturen: 68 Totaal studietijd: 208 Deeltijds programma: deel 1 Examencontract: mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Verbeke Patrick   KORTE OMSCHRIJVING Het opleidingonderdeel "Instrumentele analyse" zorgt ervoor dat de studenten vertrouwd zijn met alle analysetechnieken die veelvuldig in routine- en onderzoekslaboratoria worden gebruikt. Atomaire absorptie en emissie worden verder uitgediept dan volgen FTIR en XRF. De waterbepaling volgens Karl-Fischer en verschillende bepalingen uit de milieusector komen aan bod. Inzake chromatografie wordt, naast de uitbreiding van GC en HPLC, ruime aandacht besteed aan gekoppelde technieken en aan gelpermeatie- en ionenchromatografie. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties Beroepsspecifieke competenties CH363 begrijpt, vergelijkt en past alle courante chemische analyse- en synthesetechnieken toe SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN De student kent het principe van alle analysemethoden die in een bedrijfslabo courant worden gebruikt.      Hij kan de werking van de besproken apparatuur uitleggen en de toepasbaarheid ervan evalueren. Hij maakt berekeningen i.v.m. concrete toepassingen. VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn van monster tot te meten oplossing werking van elektrochemische cellen organische analyse. Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties LEERINHOUDEN De belangrijkste analysemethoden behandeld in het tweede jaar worden uitgediept. Daarnaast worden een aantal bijkomende technieken bestudeerd. Spectrometrie: oven-AAS, plasma-emissie, FTIR, XRF. Elektrochemie: conductometrie, polarografie, coulometrie, polarisatietitraties, Karl-Fischer titratie, AOX - POX - TOX. Capillaire gaschromatografie, GC-MS, ionenchromatografie, gelpermeatiechromatografie, LC-MS. Capillaire elektroforese. STUDIEMATERIAAL "instrumentele analyse" - auteur: P. Verbeke - Plantijn Hogeshool 2009 WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 64  lesuren   28,70 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 155  klokuren   69,51 Verdere toelichting: Hoorcolleges afgewisseld met oefeningen. EVALUATIE Eerste examenperiode Korte toetsen tijdens de lesweken over afgewerkte hoofdstukken. INT 7-1 tijd voor examinering uren 4 %    01,79 Tweede examenperiode INT 7-1

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Procesautomatisatie    O.O. heeft componenten: Neen Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 3CH06 Academiejaar: 2009-2010 Type: kernondersteunend Niveau: uitdiepend Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: Periode 7 Aantal studiepunten: 3 Wegingscoëfficient: 3 Totaal aantal contacturen: 31 Totaal studietijd: 78 Deeltijds programma: deel 1 Examencontract: mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Van Dyck Jos   KORTE OMSCHRIJVING In grote productiebedrijven worden steeds meer analyses online uitgevoerd. In “Procesautomatisatie” wordt aandacht besteed aan het transport van vloeistoffen en gassen. De student moet processchema’s kunnen lezen en redeneren over de structuur. Via het inzicht in de werking van de meetsystemen is de student in staat de storingen van de metingen in het proces te lokaliseren. Met deze inzichten zijn analisten ook in staat om vlot met procesoperators te communiceren over de productieproblemen. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH102 toont zich leergierig en bereid tot leren Algemene beroepsgerichte competenties CH233 gaat stapsgewijs en systematisch te werk bij het analyseren van een probleem CH242 brengt structuur in ideeën Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN Werking van een centrifugaalpomp en haar pompkarakteristiek begrijpen Een regelkring uit zijn bouwstenen kunnen samenstellen Werking van een regelkring begrijpen met de functie van elk onderdeel Opbouw werking van een regelventiel begrijpen Werkingsprincipe van enkele veel gebruikte sensoren in de procesindustrie De regeling van enkele basisprocessen ( debiet, niveau,temperatuur, druk en pH ) kunnen uitleggen  en de automatisatie van enkele eenheidsoperaties ( destillatie) verantwoorden. Enkele complexere regelkringen als cascade, verhouding en split range begrijpen VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties LEERINHOUDEN Transport van vloeistoffen -         weerstand van leidingen -         verdringerpompen -         centrifugaalpompen -         pompkaraktersitiek De meet-en regelkring Gedrag van een proces (Procesparameters) Tweestandenregeling en PID regelactie Belangrijkste sensoren voor temperatuur, druk, niveau, en debiet actuatoren. Het geautomatiseerde proces. STUDIEMATERIAAL Cursus en eigen nota's. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 28  lesuren   32,56 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 55  klokuren   63,95 Verdere toelichting: Hoorcollege met powerpoint en computersimulatie. EVALUATIE Eerste examenperiode de evaluatie bestaat uit twee delen    schriftelijke toetsen tijdens de lesweken (30% van de totaalscore)    een schriftelijke integratieve toets INT7-2 over de gehele leerstof (70% van de totaalscore) tijd voor examinering uren 3 %    03,49 Tweede examenperiode schriftelijke integratieve toets INT7-2 over de gehele leerstof

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Organische chemie    O.O. heeft componenten: Neen Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30058 Academiejaar: 2009-2010 Type: kern Niveau: gespecialiseerd Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: Periode 7 Aantal studiepunten: 4 Wegingscoëfficient: 4 Totaal aantal contacturen: 32 Totaal studietijd: 104 Deeltijds programma: deel 1 Examencontract: mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Gutschoven Inge   KORTE OMSCHRIJVING Zowel de analist als de onderzoeker moet voldoende inzicht hebben in de opbouw, de synthese en de eigenschappen van meer complexe organische moleculen en hun synthesewijzen. De student moet in staat zijn de synthese van een organische verbinding in meerdere stappen te beredeneren opdat hij later in een synthese-laboratorium op een wetenschappelijk verantwoorde en veilige wijze kan bijdragen tot het optimaliseren en ontwikkelen van organische producten. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH102 toont zich leergierig en bereid tot leren CH103 zoekt naar aanvullende en nieuwe informatie en ontwikkelingen CH110 speelt soepel in op een veranderende werksituatie CH112 staat open voor alternatieve methoden en werkwijzen CH115 handelt volgens de geldende milieunormen CH124 communiceert beleefd en respectvol met collega's/begeleiders/leidinggevenden Algemene beroepsgerichte competenties CH234 schat de mogelijkheden en/of beperkingen van de werkmethoden correct in CH236 evalueert resultaten kritisch CH237 gebruikt informatiebronnen kritisch CH238 verzamelt gegevens en,/of meetresultaten in tabelvorm, volgens de richtlijnen CH252 algemeen: maakt gebruik van de correcte wetenschappelijke terminologie CH256 schriftelijk: maakt een schriftelijk wetenschappelijk, kernachtig en juist verslag volgens de regels beschreven in "Noteren en verslaggeving" Beroepsspecifieke competenties CH366 neemt nieuwe analyse- en synthesetechnieken in gebruik en maakt ze operationeel SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN 1.       Schrijft het mechanisme van de synthetisch belangrijke organische reacties uit, in het bijzonder           van:                 a.       Additie, sustitutie en eliminatie  reacties, met de nadruk op de nucleofiele additie                 b.       Carbonyl alfa - substitutiereacties                 c.       Carbonyl condensatiereacties                 d.       Omleggingsreacties en pericyclische reacties          2.      Schrijft het eindproduct op indien de reagentia en het substraat gegeven worden waarbij de           bovenstaande reacties worden toegepast 3.      somt de soorten omleggingsreacties op en schrijft hun typische mechanisme uit 4.      Onderscheidt de verschillende pericyclische reacties    5.      Verklaart aan de hand van de Woodward-hofmann regels de pericyclische reacties 6.      Schrijft via retrosynthese een syntheseweg op vertrekkende van een naam van           een    molecule naar:                          a.       een alifatisch eindproduct              b.       een aromatisch eindproduct           Dit door gebruik te maken van een combinatie van additie, eliminatie, substitutie, oxidatie,           reductie en omleggingsreacties (open boek).  7.       Past schutfuncties correct toe tijdens een synthese VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn aromaten Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties LEERINHOUDEN 1.       Herhaling organische naamgeving 2.       Synthetisch belangrijke organische reacties:              a.       Carbonyl alfa- substitutiereacties              b.       Carbonyl condensatiereacties              c.       Additie, sustitutie en eliminatie  reacties, met de nadruk op de nucleofiele additie              d.       Omleggingsreacties en pericyclische reacties  3.     Retrosyntheseoefeningen van alifaten en aromaten 4.    Omleggingen (zelfstudie) en pericyclische reacties STUDIEMATERIAAL 1.   Cursus “Organische chemie“ – auteur: I. Gutschoven  – Plantijn Hogeschool 2009 2.   Handboek Mc J. Murry-Organic chemistry-6the edition- ISBN 0-534-42005-2 , chapter       22, chapter 23, chapter 30 WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 28  lesuren   24,78 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 81  klokuren   71,68 Verdere toelichting: Het hoofdstuk omleggingen is zelfstudiepakket EVALUATIE Eerste examenperiode 1.      toetsing INT7-3 “Organische chemie” Schriftelijk examen met kennis- , inzicht- en           toepassingsvragen, zowel stellingvragen,    meerkeuzevragen als open vragen  2.      toets organische naamgeving en omleggingen in de loop van de lesweken (20% punten) 3.      multiple-choice vragen worden gequoteerd met puntenaftrek tijd voor examinering uren 4 %    03,54 Tweede examenperiode 1.   toetsing INT7-3 “Organische chemie”  Schriftelijk examen met kennis- , inzicht- en        toepassingsvragen, zowel stellingvragen,    meerkeuzevragen als open vragen  2.   de punten van de toets organische naamgeving en omleggingen blijven behouden (20% punten) 3. multiple-choice vragen worden gequoteerd met puntenaftrek

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Milieuchemie en actuele ontwikkelingen    O.O. heeft componenten: Ja O.O. bestaat uit componenten Actuele ontwikkelingen Milieuchemie Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30189 Academiejaar: 2009-2010 Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: Periode 7 Aantal studiepunten: 3 Wegingscoëfficient: 3 Totaal aantal contacturen: 34 Totaal studietijd: 78 Examencontract: mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Lector(en): Gutschoven Inge   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties CH230 benoemt de kern van het probleem CH232 structureert informatie op een overzichtelijke manier CH235 baseert zijn oordeel op de gegevens en feiten CH237 gebruikt informatiebronnen kritisch CH242 brengt structuur in ideeën CH255 schriftelijk: gebruikt korte zinnen en directe taal CH256 schriftelijk: maakt een schriftelijk wetenschappelijk, kernachtig en juist verslag volgens de regels beschreven in "Noteren en verslaggeving" Beroepsspecifieke competenties CH365 analyseert multidisciplinaire problemen SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN zie deelfiches VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn Andere begincompetenties zie deelfiches

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Milieuchemie    Component behoort tot O.O.: Milieuchemie en actuele ontwikkelingen Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30190 Academiejaar: 2009-2010 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: :-- Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 80 Totaal aantal contacturen: 28 Totaal studietijd: 62,4 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Meyers Caroline   KORTE OMSCHRIJVING Iniatie tot de belangrijkste milieu-biotopen: water, lucht, bodem en hun samenhang met de industriële wereld. Tijdens de lessen wordt geprobeerd om de reeds bestaande kennis van de student te linken aan milieutopics. Een bijkomend topic is een korte inleiding in de radiochemie met focus op de milieu-impact en de detectietechnieken. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties CH230 benoemt de kern van het probleem CH235 baseert zijn oordeel op de gegevens en feiten Beroepsspecifieke competenties CH365 analyseert multidisciplinaire problemen SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN beseft dat het milieu een belangrijk biotoop is, dat optimaal bewaard moet blijven (h)erkent dat milieu niet om lucht, water en bodem gaat, maar één geheel vormt. Het voorbeeld van zure regen illustreert dit ten volle. legt links met kennis uit andere vakgebieden en past deze toe in een milieucontext onderscheidt de verschillende vormen van straling en kent hun toepassingsgebieden begrijpt de fysische achtergrond van de verschillende technieken om radioactieve straling te detecteren LEERINHOUDEN   . Water: samenstelling, funktie, verontreiniging, analyse, sanering en kwaliteit Lucht: samenstelling, funktie, verontreiniging, bemonstering en analyse, sanering en kwaliteit. Bodem: samenstelling, funktie, verontreiniging, analyse, sanering en kwaliteit. relatie milieu n industrie inleiding radiochemie STUDIEMATERIAAL   Eigen nota’s (water en lucht, bodem met stuk Open Universiteit  Antwerpen: Toxicologie). ppt: een slecht genomen staal is een monster. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 26  lesuren   37,14 practicum en oefeningen:  lesuren   00,00 vormen van groepsleren:  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 42  klokuren   60,00 Verdere toelichting: EVALUATIE Eerste examenperiode Schriftelijke integratieve toetsing INT7-4, tijdens de examenweek tijd voor examinering uren 2 %    02,86 Tweede examenperiode Schriftelijke integratieve toetsing INT7-4,

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Actuele ontwikkelingen    Component behoort tot O.O.: Milieuchemie en actuele ontwikkelingen Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30191 Academiejaar: 2009-2010 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: :-- Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 20 Totaal aantal contacturen: 6 Totaal studietijd: 15,6 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Gutschoven Inge   KORTE OMSCHRIJVING Deze lessenreeks omvat twee actuele onderwerpen. Deze onderwerpen zullen in de loop van het jaar gekozen en uitgewerkt worden op basis van belangrijke actuele ontwikkelingen in de chemische sektor. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties CH232 structureert informatie op een overzichtelijke manier CH237 gebruikt informatiebronnen kritisch CH242 brengt structuur in ideeën CH255 schriftelijk: gebruikt korte zinnen en directe taal CH256 schriftelijk: maakt een schriftelijk wetenschappelijk, kernachtig en juist verslag volgens de regels beschreven in "Noteren en verslaggeving" Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN Schat het belang van het opvolgen van de wetenschappelijke literatuur correct in. Vat de twee besproken onderwerpen samen in een verslag. LEERINHOUDEN Deze lessenreeks omvat twee actuele onderwerpen. Deze onderwerpen zullen in de loop van het jaar gekozen en uitgewerkt worden op basis van belangrijke actuele ontwikkelingen in de chemische sektor. STUDIEMATERIAAL Powerpoint presentatie, artikels,... WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 6  lesuren   33,33 practicum en oefeningen:  lesuren   00,00 vormen van groepsleren:  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 12  klokuren   66,67 Verdere toelichting: EVALUATIE Eerste examenperiode Schriftelijk verslag van de besproken onderwerpen (5% van de score van INT7-4) tijd voor examinering uren %    00,00 Tweede examenperiode Herwerken van het schriftelijk verslag van de besproken onderwerpen (5% van de score van INT7-4)

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Kwaliteitszorg en projectmanagement    O.O. heeft componenten: Ja O.O. bestaat uit componenten Projectmanagement Toegepaste statistiek Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30275 Academiejaar: 2009-2010 Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: Periode 7 Aantal studiepunten: 4 Wegingscoëfficient: 4 Totaal aantal contacturen: 32 Totaal studietijd: 104 Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Lector(en): Bruggeman Geert Van Vlaslaer Veerle   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH102 toont zich leergierig en bereid tot leren CH103 zoekt naar aanvullende en nieuwe informatie en ontwikkelingen CH106 blijft onder druk zorgvuldig werken CH109 blijft planmatig werken onder stress Algemene beroepsgerichte competenties CH231 onderscheidt hoofd- en bijzaken CH233 gaat stapsgewijs en systematisch te werk bij het analyseren van een probleem CH234 schat de mogelijkheden en/of beperkingen van de werkmethoden correct in CH235 baseert zijn oordeel op de gegevens en feiten CH236 evalueert resultaten kritisch CH237 gebruikt informatiebronnen kritisch CH238 verzamelt gegevens en,/of meetresultaten in tabelvorm, volgens de richtlijnen CH239 werkt volgens voorgeschreven procedures/SOP's/werkinstructies CH241 splitst een grote opdracht zelfstandig in stapsgewijze deeltaken op voor de uitvoering CH248 levert werk af volgens de gevraagde kwaliteit CH252 algemeen: maakt gebruik van de correcte wetenschappelijke terminologie Beroepsspecifieke competenties CH380 bewaakt de voortgang van processen SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN alle info zie deelfiches VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn jaarcluster statistiek en POP Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn geen Andere begincompetenties zie deelfiches

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Toegepaste statistiek    Component behoort tot O.O.: Kwaliteitszorg en projectmanagement Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30192 Academiejaar: 2009-2010 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: :-- Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 80 Totaal aantal contacturen: 16 Totaal studietijd: 83,2 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Van Vlaslaer Veerle   KORTE OMSCHRIJVING Kwaliteitszorg (KZ) is niet meer weg te denken uit het lab. We bekijken de basisprincipes van KZ (kwaliteitssystemen, quality tools, normen, accreditatie, kwaliteitshandboek en standaardwerkinstructies). De statistiek uit de vorige programmajaren wordt toegepast bij validatie van methoden en toestellen en vormt de basis voor de interne (controlekaarten, 6 sigma, procesoptimalisatie) en de externe (interlabstudies) kwaliteitscontroles. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH106 blijft onder druk zorgvuldig werken Algemene beroepsgerichte competenties CH231 onderscheidt hoofd- en bijzaken CH234 schat de mogelijkheden en/of beperkingen van de werkmethoden correct in CH235 baseert zijn oordeel op de gegevens en feiten CH236 evalueert resultaten kritisch CH249 controleert eigen werk op fouten en correctheid/volledigheid CH252 algemeen: maakt gebruik van de correcte wetenschappelijke terminologie Beroepsspecifieke competenties SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN   kiest voor een probleem de meest geschikte statistische techniek en voert deze techniek concreet uit: stelt een proefopzet op, voert de nodige  experimenten uit, verwerkt de meetresultaten en interpreteert het resultaat.   voert een methodevalidatie uit: stelt een proefschema op in functie van de validatieparameters, voert de nodige experimenten uit, berekent de validatieparameters en interpreteert van het resultaat. voert een optimalisatie van methode- of procesparameters uit volgens de simplexmethode. zet controlekaarten op en leest deze ( leesregels) werkt mee het opstellen van een kwaliteitshandboek en SOP’s kent de statistische principes achter externe kwaliteitscontrole: leest en interpreteertde rapportering.   kent de basisprincipes van kwaliteitszorg. leest en interpreteert informatie (wetenschappelijke artikels, validatierapporten) met bekende en onbekende statistische technieken LEERINHOUDEN 1. Interne QC a. methodevalidatie (juistheid – bepalingsgrenzen – precisie  – lineariteit – robuustheid) b. inleiding kwaliteitszorg, Six Sigma (met procescapabiliteit), AQL c. controlekaarten (met leesregels) 2. externe QC (interlab) a. Youdenplot b. zaagtandplot c. PomPlot 3. Optimisatie: a. Fibonacci b. simplexmethode STUDIEMATERIAAL hoofdstukken 16 tem 20 uit de cursus “toegepaste statistiek” – auteur: Veerle Van Vlaslaer  – Plantijn Hogeschool 2009 “formuleboekje statistiek” (delen 1ste, 2de en 3de jaar) – auteur: Veerle Van Vlaslaer – Plantijn Hogeschool 2009 wetenschappelijke artikels rekenmachine aanvullend in de bib: ‘Statistics and chemometrics’ Miller&Miller (ISBN 013028885) - 2000 ‘Praktische statistiek voor het laboratorium’ Klaessens en Van Leeuwen (ISBN 9071694526) - 1996 WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 14  lesuren   26,42 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 37  klokuren   69,81 Verdere toelichting: hoorcolleges: hierin worden de statistische technieken uitgelegd aan de hand van toepassingen en oefeningen uit het werkveld zelfstandig werk: oplossen van de oefeningenreeksen uit de cursus (met Excel). feedback van de lector tijdens de colleges of via mail. EVALUATIE Eerste examenperiode open-boek’ toetsing: het boek is het formuleboekje statistiek (delen 1ste, 2de en 3de jaar) en bevat geen opgeloste oefeningen gebruik van een rekenmachine is toegelaten samenstelling van de vragen: - hoogstens 50% van de vragen zijn louter kennisvragen (correct toepassen van de statistische technieken, correct uitvoeren van berekeningen, reproduceren van begrippen en definities) - minstens 50% van de vragen zijn interpretatievragen (correct kiezen voor een bepaalde techniek, interpretatie van de resultaten, interpretatie van de onderzoeksresultaten van derden) tijd voor examinering uren 2 %    03,77 Tweede examenperiode idem

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Projectmanagement    Component behoort tot O.O.: Kwaliteitszorg en projectmanagement Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30276 Academiejaar: 2009-2010 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: :-- Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 20 Totaal aantal contacturen: 16 Totaal studietijd: 20,8 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Bruggeman Geert   KORTE OMSCHRIJVING Verbeterprojecten maken een belangrijk onderdeel uit van kwaliteitszorg. Projecten kunnen definiëren, plannen, begroten, organiseren, opvolgen en evalueren behoort steeds meer tot de kerntaken van procestechnici. Om projecten meer slaagkans te geven en efficiënt te laten verlopen worden systemen en technieken gehanteerd en hoort de projectleider zijn team daarin te coachen. Met een of meerdere praktische situatie(s) als uitgangspunt maken we kennis met projectmanagementsystemen (zoals PMBOK, Prince 2, PDCA en APACA) en –technieken (Quality tools). Door ‘hands on ‘ te werken komen ook coaching vaardigheden aan bod. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties BL102 Toont zich leergierig en bereid tot leren BL103 Zoekt naar aanvullende en nieuwe informatie en ontwikkelingen BL106 Blijft onder druk zorgvuldig werken BL107 Blijft onder druk planmatig werken Algemene beroepsgerichte competenties BL228 Onderscheidt hoofd- en bijzaken BL230 Gaat stapsgewijs en systematisch te werk bij het anlyseren van een probleem BL231 Schat de mogelijkheden en beperkingen van een werkmethode in BL232 Baseert zijn oordeel op de gegevens en feiten BL233 Gebruikt informatiebronnen kritisch BL234 Evalueert resulaten kritisch BL235 Verzamelt gegevens en/of meetresulaten in tabelvorm volgens de richtlijnen beschreven in "Noteren en verslaggeving" BL236 Splitst een grotere opdracht zelfstandig in stapsgewijze deeltaken BL237 Werkt volgens voorgeschreven procedures/SOP's/werkinstructies BL245 Levert werk af volgens de gevraagde kwaliteit BL249 Maakt gebruik van de juiste wetenschappelijke terminologie Beroepsspecifieke competenties CH380 bewaakt de voortgang van processen SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN Hij/zij handelt in overeenkomst met geplogenheden in projectmanagement Hij/zij  past Quality Tools toe waar nuttig LEERINHOUDEN Projectmanagement Systemen voor projectmanagement Quality Tools STUDIEMATERIAAL Syllabus Quality Tools (G. Bruggeman) Theoriebundel “Kwaliteit en procesmanagement” (G. Bruggeman) Casus(en) WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 8  lesuren   50,00 practicum en oefeningen:  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 8  lesuren   50,00 studietijd buiten contacturen:  klokuren   00,00 Verdere toelichting: EVALUATIE Eerste examenperiode Beoordeling proces en resultaat van de casus . tijd voor examinering uren %    00,00 Tweede examenperiode Individuele opdracht

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Geïntegreerd lab, seminaries en POP    O.O. heeft componenten: Ja O.O. bestaat uit componenten Seminaries Geïntegreerd lab Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30064 Academiejaar: 2009-2010 Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: Periode 7 Aantal studiepunten: 15 Wegingscoëfficient: 15 Totaal aantal contacturen: 189 Totaal studietijd: 390 Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Lector(en): Gutschoven Inge Spanoghe Mark Verbeke Patrick   COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties CH238 verzamelt gegevens en,/of meetresultaten in tabelvorm, volgens de richtlijnen CH249 controleert eigen werk op fouten en correctheid/volledigheid CH256 schriftelijk: maakt een schriftelijk wetenschappelijk, kernachtig en juist verslag volgens de regels beschreven in "Noteren en verslaggeving" Beroepsspecifieke competenties CH363 begrijpt, vergelijkt en past alle courante chemische analyse- en synthesetechnieken toe CH366 neemt nieuwe analyse- en synthesetechnieken in gebruik en maakt ze operationeel SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN zie ECTS-deelfiches componenten VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geen Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn jaarcluster statistiek en POP instrumentele analyse organische chemie Andere begincompetenties zie ECTS-deelfiches componenten

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Geïntegreerd lab    Component behoort tot O.O.: Geïntegreerd lab, seminaries en POP Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30065 Academiejaar: 2009-2010 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: :-- Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 90 Totaal aantal contacturen: 178 Totaal studietijd: 351 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Gutschoven Inge Soetaert Anneleen Spanoghe Mark Verbeke Patrick   KORTE OMSCHRIJVING In het geïntegreerd lab worden alle courante analysetechnieken uitgevoerd, milieu-analyses gedaan, moleculen gesynthetiseerd en gekarakteriseerd, instrumenten en methoden gevalideerd. Naast het leren werken met vaak ingewikkelde apparatuur wordt aandacht besteed aan onderhoud en troubleshooting. De studenten worden gesensibiliseerd voor de kwaliteitsbewaking en –zorg via het valideren van toestellen en analysemethoden. Computers worden intensief gebruikt, zowel online met de apparatuur, als voor opzoekwerk en rapportering. Zo is de toekomstige laboratoriumtechnoloog bijna klaar om de stap te zetten van een leeromgeving naar een reële laboratoriumomgeving. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties CH238 verzamelt gegevens en,/of meetresultaten in tabelvorm, volgens de richtlijnen CH249 controleert eigen werk op fouten en correctheid/volledigheid CH256 schriftelijk: maakt een schriftelijk wetenschappelijk, kernachtig en juist verslag volgens de regels beschreven in "Noteren en verslaggeving" Beroepsspecifieke competenties CH363 begrijpt, vergelijkt en past alle courante chemische analyse- en synthesetechnieken toe CH366 neemt nieuwe analyse- en synthesetechnieken in gebruik en maakt ze operationeel SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN Hij bereidt standaarden en monsters op de gepaste manier.  Tijdens de analyse heeft hij zicht op de betekenis van de bekomen meetwaarden.  Uitgaande van de meetwaarden is hij in staat de gevraagde informatie over het oorspronkelijk staal weer te geven. Hij rapporteert mondeling en schriftelijk correct over de resultaten van zijn werkzaamheden Voert op een technisch-wetenschappelijke wijze zelfstandig een meerstaps organische synthese uit Voert met behulp van verschillende technieken een zuiverheidscontrole uit: a.  kook-en smeltpuntsbepaling b.  gaschromatografie c.  dunnelaagchromatografie d.  spectroscopische technieken: FTIR (IR), UV, massa  Schrijft het mechanisme van de uitgevoerde syntheses uit Geeft het principe van C13-nmr weer interpreteert een eenvoudig C13 spectrum  Bepaalt op basis van een IR, UV, NMR en massaspectrum de structuur van een organische molecule  Werkt multidisciplinair tijdens de uitvoering van de labexperimenten  Beoordeelt op een kritische wijze de uitgevoerde experimenten en de daarbij behorende resultaten Maakt gebruik van de verschillende technieken die gebruikt worden als identificatie- en analysemethode Verwijdert op een veilige milieubewuste wijze het afval  Zoekt aan de hand van boeken in de bibliotheek of via het internet een synthese of een zuiverheidscontrole op    LEERINHOUDEN De studenten worden vaardiger in het gebruik van reeds bekende analysetechnieken; zij besteden meer aandacht aan de optimalisatie van meetparameters en onderhoud van toestellen. Een aantal bijkomende analysemethoden worden toegepast. Verschillende bepalingen kaderen in de analyse van milieumonsters. Volgende topics komen aan bod: controle van een UV-VIS spectrofotometer, FTIR-spectrofotometrie, AAS, wateranalyse (BOD, COD, e.a.), Karl-Fischer titratie, HPLC, GC, IC, gebruik van software voor data-acquisitie en -verwerking, validatie van analysemethodes. Meerstapsyntheses in praktijk brengen a.  van aromaten b.  van alifaten  Zuiverheidscontrole van de gesynthetiseerde moleculen via a.  kook-en smeltpuntsbepaling b.  gaschromatografie c.  dunnelaagchromatografie d.  spectroscopische technieken: FTIR (IR), UV  Spectroscopie in de organische synthese: a.  13C en 1H NMR b.  IR c.  Massaspectrometrie d.  UV  verslaggeving van de resultaten STUDIEMATERIAAL Cursus "geïntegreerd lab" - auteur P. Verbeke- Plantijn Hogeschool 2009 Cursus “Organische synthese” – auteur: I. Gutschoven - Plantijn Hogeschool 2009 WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges:  lesuren   00,00 practicum en oefeningen: 174  lesuren   43,07 vormen van groepsleren:  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 226  klokuren   55,94 Verdere toelichting: Lab: de studenten werken per 2. Voor zover nodig wordt tijd uitgetrokken voor het oplossen van vraagstukken, de bespreking van problemen of beperkte hoorcolleges. Het geintegreerd lab wordt afgesloten met een overkoepelend project. EVALUATIE Eerste examenperiode Observatie van het lab-werk, beoordeling van de verslagen, geïntegreerde toets INT 7-6 over parate kennis en vraagstukken. Indien een student er niet in slaagt om alle door hem gewettigd gemiste labs binnen een periode in te halen, werkt de opleidingscoördinator een individuele regeling uit. De student dient hiervoor de opleidingscoördinator tijdig te contacteren Multiple choice vragen worden gequoteerd met puntenaftrek   tijd voor examinering uren 4 %    00,99 Tweede examenperiode De punten m.b.t. de labsessies blijven behouden. De toets INT 7-6 wordt hernomen. Multiple choice vragen worden gequoteerd met puntenaftrek

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - POP 3    Component behoort tot O.O.: Geïnt. lab, seminaries, project en POP Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30274 Academiejaar: 2009-2010 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: :-- Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 5 Totaal aantal contacturen: nog niet beschikbaar Totaal studietijd: 22,1 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Nog geen gegevens gevonden

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Seminaries    Component behoort tot O.O.: Geïntegreerd lab, seminaries en POP Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30067 Academiejaar: 2009-2010 Type: ? Niveau: ? Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: :-- Aantal studiepunten: nvt Wegingscoëfficient: 5 Totaal aantal contacturen: 11 Totaal studietijd: 19,5 Deeltijds programma: Vrijstelling of overdracht: niet mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Verbeke Patrick   KORTE OMSCHRIJVING Tijdens de seminaries krijgt de student een betere perceptie van zijn latere werksituatie. De initiatieven worden gestuurd door verschillende lectoren en kunnen onder meer volgende activiteiten omvatten: bedrijfsbezoeken, het bijwonen van voordrachten, de analyse en bespreking van concrete probleemsituaties, het gebruik van moderne informatiebronnen en -vormen. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties Algemene beroepsgerichte competenties CH238 verzamelt gegevens en,/of meetresultaten in tabelvorm, volgens de richtlijnen CH249 controleert eigen werk op fouten en correctheid/volledigheid CH256 schriftelijk: maakt een schriftelijk wetenschappelijk, kernachtig en juist verslag volgens de regels beschreven in "Noteren en verslaggeving" Beroepsspecifieke competenties CH363 begrijpt, vergelijkt en past alle courante chemische analyse- en synthesetechnieken toe CH366 neemt nieuwe analyse- en synthesetechnieken in gebruik en maakt ze operationeel SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN De inhoud van de seminaries worden in de loop van het academiejaar geconcretiseerd. STUDIEMATERIAAL Nota's van de voordrachten. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 9  lesuren   39,13 practicum en oefeningen:  lesuren   00,00 vormen van groepsleren:  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 12  klokuren   52,17 Verdere toelichting: EVALUATIE Eerste examenperiode Aanwezigheid is verplicht. De opgedane kennis en deskundigheid wordt mee geëvalueerd tijdens de integratieve toets INT 7-6. tijd voor examinering uren 2 %    08,70 Tweede examenperiode De toets INT 7-6 wordt hernomen.

 

3 Chemie - 3CH - Onderdelen - Stage en eindwerk    O.O. heeft componenten: Neen Afstudeerrichting: CH:Chemie Code: 30042 Academiejaar: 2009-2010 Type: kern Niveau: gespecialiseerd Programmajaar: 3 Periode binnen het modeltraject: Periode 8 Aantal studiepunten: 23 Wegingscoëfficient: 23 Totaal aantal contacturen: 1 Totaal studietijd: 598 Deeltijds programma: deel 2 Examencontract: niet mogelijk Deliberatie: mogelijk Vrijstelling of overdracht: mogelijk Onderwijstaal: Nederlands Lector(en): Soetaert Anneleen Spanoghe Mark Verbeke Patrick   KORTE OMSCHRIJVING De stageperiode is het sluitstuk van de opleiding; deze periode loopt over  14 werkweken in de 2° helft van het academiejaar. De stage verloopt in een bedrijf of instelling onder leiding van een deskundige van het bedrijf (stagementor). Dit kan zowel in het binnen- als buitenland.  Studenten uit de afstudeerrichting Chemie komen meestal terecht in een laboratorium voor productiecontrole, kwaliteitscontrole of milieuanalyses, waar zij bepalingen uitvoeren op monsters van uiteenlopende aard (afvalwaters, geneesmiddelen, polymeren, ...). Sommigen doen wetenschappelijk onderzoek aan een universiteit of research lab. De stageplaats voor de richting Procestechnologie situeert zich voornamelijk in productiebedrijven in de Antwerpse haven. Hier nemen de studenten deel aan de dagelijkse werkzaamheden binnen een productie-eenheid. Als stageopdracht beschrijven ze een deelaspect van het proces of werken ze rond een specifieke probleemstelling binnen het bedrijf. Het stagewerk van de studenten Biochemie situeert zich rond topics zoals nucleïnezuuranalyse, eiwitopzuivering, celkweek, plantenbiotechnologie, opkweek recombinante micro-organismen in fermentoren en mileubiochemie. De studenten kunnen tijdens hun stage een brede waaier van onderzoekstechnieken verder inoefenen door mee te draaien in een onderzoekseenheid op een bedrijf of universitaire instelling.  Binnen de stage-werkzaamheden wordt ruimte voorzien voor het schrijven van een eindwerk, d.i. een uitgebreid verslag over een onderwerp dat nader werd onderzocht. COMPETENTIEGERICHTE LEERDOELEN  Dit opleidingsonderdeel draagt in het bijzonder bij tot het realiseren van volgende opleidingsdoelen (eindtermen) Algemene competenties CH117 verwittigt bij afwezigheid CH124 communiceert beleefd en respectvol met collega's/begeleiders/leidinggevenden Algemene beroepsgerichte competenties CH231 onderscheidt hoofd- en bijzaken CH232 structureert informatie op een overzichtelijke manier CH233 gaat stapsgewijs en systematisch te werk bij het analyseren van een probleem CH236 evalueert resultaten kritisch CH238 verzamelt gegevens en,/of meetresultaten in tabelvorm, volgens de richtlijnen CH239 werkt volgens voorgeschreven procedures/SOP's/werkinstructies CH248 levert werk af volgens de gevraagde kwaliteit CH249 controleert eigen werk op fouten en correctheid/volledigheid CH251 algemeen: maakt gebruik van ondersteunende audiovisuele middelen CH252 algemeen: maakt gebruik van de correcte wetenschappelijke terminologie CH256 schriftelijk: maakt een schriftelijk wetenschappelijk, kernachtig en juist verslag volgens de regels beschreven in "Noteren en verslaggeving" CH261 beschermt gevoelige informatie van de organisatie naar de buitenwereld Beroepsspecifieke competenties CH363 begrijpt, vergelijkt en past alle courante chemische analyse- en synthesetechnieken toe CH364 past het geldende kwaliteitszorgsysteem toe en bouwt het uit CH365 analyseert multidisciplinaire problemen CH366 neemt nieuwe analyse- en synthesetechnieken in gebruik en maakt ze operationeel CH367 heeft inzicht in de belangrijkste biochemische onderzoeksmethoden CH368 kent de courante biotechnologische en moleculair biologische processen CH369 beschikt over geïntegreerde biochemische laboratoriumvaardigheden CH370 functioneert in een wetenschappelijk onderzoeksteam CH371 functioneert in een operatorteam CH372 bedient automatisch gestuurde apparatuur CH373 bewaakt installaties en voert er interventies op uit CH374 bestuurt en volgt processen op vanuit de PC CH375 functioneert onder het geldende veiligheidssysteem SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN De student doet beroepservaring op tijdens zijn stage. 1. De student herkent aangeleerde technieken en maakt kennis met reële toepassingen. 2. De student leert zelfstandig werken. 3. De student ontwikkelt de nodige sociale vaardigheden om met collega’s en oversten vlot te communiceren. 4. De student leert de resultaten van een uitgebreider onderzoeksproject op een correcte wetenschappelijke wijze schriftelijk en mondeling rapporteren.  VEREISTE BEGINCOMPETENTIES Opleidingsonderdelen waarvoor voorafgaand credits dienen behaald te zijn geslaagd zijn in 2CH. Opleidingsonderdelen die vooraf dienen gevolgd te zijn alle opleidingsonderdelen van het 3de jaar Andere begincompetenties De parate kennis en vaardigheden aangaande de verschillende opleidingsonderdelen uit de opleiding. LEERINHOUDEN De studenten van de afstudeerrichting Chemie kunnen o.a. de volgende opdrachten krijgen: het valideren van een analysetechniek, het onderzoeken en optimaliseren van meetvoorwaarden, de vergelijking van verschillende analysemethoden. De stageplaats voor de richting Procestechnologie situeert zich voornamelijk in productiebedrijven in de Antwerpse haven.Hier nemen de studenten deel aan de dagelijkse werkzaamheden binnen een productie-eenheid. Als stageopdracht beschrijven ze een deelaspect van het proces of werken ze rond een specifieke probleemstelling binnen het bedrijf De stageplaats voor de richting Biochemie situeert zich in farmaceutische, biotechnologische en voedingstechnische bedrijven. Hier nemen de studenten deel aan researchopdrachten waar ze onder begeleiding een deelaspect van het onderzoek op zich nemen. STUDIEMATERIAAL De stagebrochure en de syllabus "Rapportering eindwerk".  Indien  verder nodig, voorzien door de stagementor. WERKVORMEN Soort werkvorm uren   % hoor- en werkcolleges: 0  lesuren   00,00 practicum en oefeningen: 0  lesuren   00,00 vormen van groepsleren: 0  lesuren   00,00 studietijd buiten contacturen: 598  klokuren   99,83 Verdere toelichting: De lector-stagecoördinator wijst de student een stageplaats toe in een bedrijf of onderzoeksinstelling, met aandacht voor de interesses, voorkeuren en woonplaats van de student. De lector-stagebegeleider onderhoudt de contacten met het bedrijf en de student. De stagementor is verantwoordelijk voor de goede gang van zaken op de stageplaats. Tijdens de stage is er een terugkomdag (o.m. reflectiemoment) binnen de hogeschool.  Er wordt een proefverdediging van het eindwerk georganiseerd binnen de hogeschool.  EVALUATIE Eerste examenperiode De stagementor beoordeelt het stageverloop a.h.v. een stagebeoordelingsformulier. Na de stage dient het eindwerk te worden verdedigd voor een jury.   Het totaalcijfer voor de stage staat voor circa 40% van de totale jaarpunten en is samengesteld uit de volgende deelevaluaties:  -  de activiteiten gedurende de stageperiode: 60% (stagementor)  -  het eindwerk: 24% (stagementor + lezers)   -  de mondelinge presentatie en verdediging: 16% (jury). tijd voor examinering uren 1 %    00,17 Tweede examenperiode Het eindwerk kan ingediend worden tegen de tweede examenperiode. De eindwerkverdediging gebeurt dan in de tweede zittijd.   Het eindwerk kan herschreven en opnieuw verdedigd worden indien dit de oorzaak is van niet slagen voor de totale stage. Het praktische werk kan niet herdaan worden tijdens de maanden juli en augustus.